Το σχέδιο Βαρουφάκη για παράλληλο νόμισμα και πληρωμές με κουπόνια

Νομίζω ότι αξίζει να γίνει μια εξεταστική επιτροπή. Τι λέτε;

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  /  Το σχέδιο Βαρουφάκη για παράλληλο νόμισμα και πληρωμές με κουπόνια – Video

ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Το σχέδιο για το παράλληλο νόμισμα, που ετοίμαζε η κυβέρνηση και ο τέως υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης το 2015, αποκάλυψε με κάθε λεπτομέρεια ο Γκλεν Κιμ, ο στενός συνεργάτης τού τότε υπουργού, την περασμένη Δευτέρα σε ημερίδα της ιταλικής Βουλής, που διοργάνωνε το κόμμα του Μπέπε Γκρίλο. Σύμφωνα με το σχέδιο που ο ίδιος ο κ. Βαρουφάκης περιγράφει και φέρνει στο φως σήμερα η «Κ», η κυβέρνηση θα ξεκινούσε την εφαρμογή του από τους δημόσιους υπαλλήλους, εκδίδοντας κουπόνια για το 10% του μισθού τους, τα οποία θα χρησίμευαν αποκλειστικά για την εξόφληση πληρωμών στην εφορία, στο πρότυπο των κουπονιών σίτισης.

Το σύστημα, αν πετύχαινε, θα επεκτεινόταν για πληρωμές και σε άλλους τομείς. Ο κορεατικής καταγωγής Γκλεν Κιμ, που παραμένει ακόμα και σήμερα ένας από τους βασικούς συμβούλους του υπουργού Οικονομικών Ευκλ. Τσακαλώτου, αναφέρεται λεπτομερώς στην προετοιμασία του σχεδίου του «δημοσιονομικού νομίσματος», όπως το ονομάζει, το οποίο «αν υπήρχε περισσότερος χρόνος, θα μπορούσε να είχε εφαρμοστεί», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει.

Ενώ οι διαπραγματεύσεις, από τον Ιανουάριο έως σχεδόν τον Ιούλιο του 2015, της ελληνικής κυβέρνησης με τους θεσμούς βρίσκονται σε αδιέξοδο, με την ελληνική πλευρά πολλές φορές να προσέρχεται σε συναντήσεις με τους εταίρους χωρίς στοιχεία, πόσο μάλλον προτάσεις, η στενή ομάδα του Γ. Βαρουφάκη επεξεργαζόταν υπό απόλυτη μυστικότητα ένα Plan Β, μέρος του οποίου ήταν η εισαγωγή του παράλληλου νομίσματος.

Παρότι το παράλληλο νόμισμα που ετοίμαζε ο κ. Βαρουφάκης δεν αποτελεί καινούργια πληροφορία, σήμερα αυτό που βγαίνει για πρώτη φορά στη δημοσιότητα είναι ότι παρ’ ολίγον αυτό το σχέδιο να εφαρμοστεί, οι ιδιαίτερες λεπτομέρειες για την ακριβή λειτουργία του, αλλά και ότι είχε συζητηθεί και με εκπροσώπους του τραπεζικού κλάδου.

Ο κ. Κιμ αναφέρει ότι ζητήθηκε από τον ίδιο και την ομάδα του να βρει τον τρόπο που θα εφαρμοζόταν ένα τέτοιο «δημοσιονομικό νόμισμα» στην Ελλάδα. Παρότι ο ίδιος στην ομιλία του δεν αναφέρεται στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που εργάστηκε πάνω σε αυτό σχέδιο, ο κ. Βαρουφάκης είχε πει σε μαγνητοσκοπημένο διάλογο με επενδυτές και στελέχη διεθνών hedge funds τον Ιούλιο του 2015, που είχε αποκαλύψει η «Κ», ότι «ο πρωθυπουργός προτού γίνει πρωθυπουργός και προτού κερδίσει τις εκλογές τον Ιανουάριο, μου έδωσε το πράσινο φως να εκπονήσω ένα Plan Β».

 

Στους μήνες, λοιπόν, που είχε στη διάθεσή της η ομάδα του κ. Κιμ αντιμετώπισε από την αρχή κάποια βασικά προβλήματα, όπως ότι η ελληνική οικονομία εκείνο το διάστημα βρισκόταν σε «ελεύθερη πτώση», ενώ η κοινωνική συνοχή είχε πλέον διαρραγεί. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είχε «υιοθετήσει την αρχιτεκτονική μιας κρατικής μηχανής που δεν ήταν δική της, ενώ η διοικητική ικανότητα ήταν πολύ χαμηλή», λέει ο νυν σύμβουλος του Ευκλ. Τσακαλώτου. Συγχρόνως, ο κ. Κιμ τονίζει ότι ο ελληνικός πληθυσμός δεν είχε οικονομικές γνώσεις, η χρήση του e-banking ήταν σχεδόν μηδενική, ενώ η χρήση των πιστωτικών καρτών ήταν περιορισμένη.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ομάδα του Γκλεν Κιμ κλήθηκε να απαντήσει σε βασικά ερωτήματα για το κατά πόσον ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να εφαρμοστεί. Το ερώτημα που έπρεπε να απαντήσουν αφορούσε την ακριβή μορφή που θα έπαιρνε αυτό το παράλληλο νόμισμα. «Σκεφτήκαμε ότι αυτό το “δημοσιονομικό νόμισμα” έπρεπε να μοιάζει, να μυρίζει και να έχει την ίδια υφή με το ευρώ, χωρίς να είναι», λέει Γκλεν Κιμ και το περιγράφει σαν «κουπόνι σίτισης», το οποίο συχνά δίνεται ως μέρος προσφορών των εφημερίδων και με το οποίο μπορεί κανείς να προμηθευτεί τρόφιμα από το σούπερ μάρκετ με έκπτωση. Ετσι, και αυτό το «δημοσιονομικό νόμισμα» που σχεδιαζόταν θα είχε μορφή κουπονιού, αλλά θα χρησιμοποιούνταν μόνο για την εξόφληση πληρωμών στην εφορία, ενώ στο πίσω μέρος θα αναγραφόταν η αντιπροσωπευτική του αξία, η διάρκεια ισχύος του, αλλά και για ποιον σκοπό δημιουργήθηκε – αρχικά θα ήταν μόνο για την αποπληρωμή φορολογικών οφειλών.

«Οποια μορφή και να αποκτούσε, τελικά, θα έπρεπε να περάσει το τεστ του οκτάχρονου», εξηγεί ο Γκλεν Κιμ στο ιταλικό Κοινοβούλιο, δηλαδή κατά πόσον ένας οκτάχρονος θα ήταν σε θέση να καταλάβει μέσα σε δύο προτάσεις τη χρήση ενός τέτοιου συστήματος. «Ο οκτάχρονος ήταν ο γιος μου», λέει ο Γκλεν Κιμ με αφοπλιστική φυσικότητα, που είπε στον μπαμπά του «πως έπρεπε να μοιάζει και να μυρίζει σαν χρήματα».
Αλλο ερώτημα ήταν κατά πόσον η δημιουργία ενός δημοσιονομικού νομίσματος ήταν νομικά εφικτή με βάση το νομικό πλαίσιο του 1927 που απαγορεύει στο κράτος να εκδίδει χρήματα για την αποπληρωμή οφειλών. Το πρόβλημα ξεπεράστηκε από την ομάδα του κ. Κιμ που αποφάσισε πως το ειδικό αυτό νόμισμα θα ήταν για πολύ συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Ετσι, τα βασικά στοιχεία του συστήματος που σχεδιάζονταν ήταν ότι αρχικά θα ήταν μόνο για τους 500.000 δημόσιους υπαλλήλους που η πρόσβαση της κυβέρνησης στο μισθολόγιό τους ήταν εύκολη και θα αφορούσε το 10% του μισθού τους. Το 10% αποφασίστηκε, όπως λέει ο κ. Κιμ, «για να μην πλημμυρίσουμε το σύστημα με αυτά κουπόνια». Με αυτό το 10% θα έπρεπε οι δημόσιοι υπάλληλοι να πληρώσουν την εφορία και έτσι τα έσοδα θα αυξάνονταν τη στιγμή που τα κρατικά ταμεία είχαν αδειάσει.

Προκειμένου να υπάρχει κίνητρο για τη χρήση των κουπονιών, ο κ. Κιμ αναφέρει πως αν δεν χρησιμοποιούνταν μέχρι την ημερομηνία λήξης τους, τότε θα επανεκδίδονταν σε χαμηλότερη αξία για το επόμενο φορολογικό έτος. Αυτό το πρόγραμμα θα το ονόμαζαν «πιλοτικό και όχι μόνιμο», λέει ο κ. Κιμ με χαρακτηριστική ειλικρίνεια, θεωρώντας ότι αυτό θα τους έδινε τη δυνατότητα να το αποσύρουν αν δεν λειτουργούσε, μη αντιλαμβανόμενοι τις συνέπειες που θα είχε στην ελληνική κοινωνία και οικονομία η εμφάνιση ενός δεύτερου νομίσματος.