Ο θάνατος ενός δικτάτορα

Διαβάστε και υλικό του Human Rights Watch  για την Κούβα το 2015

Protagon  /  Ο θάνατος ενός δικτάτορα  /  Αριστείδης Χατζής

Η σκιά του Κάστρο γρήγορα θα ξεφτίσει – ήδη ήταν εξαιρετικά αντιδημοφιλής ανάμεσα στους νέους Κουβανούς. Η πτώση του αυταρχικού καθεστώτος που κληροδότησε είναι θέμα χρόνου

Ο κόσμος απαλλάχθηκε από έναν δικτάτορα. Ο θάνατος ενός δικτάτορα, ιδιαίτερα ενός δικτάτορα που βρίσκεται, έστω και τυπικά, στην εξουσία είναι πάντα ένα πολύ καλό νέο. Αμέσως μετά τον θάνατο δικτατόρων το αυταρχικό τους καθεστώς κλονίζεται. Αυτό ελπίζουμε να γίνει και τώρα στην Κούβα.

Κανονικά θα έκλεινα το άρθρο εδώ. Τι άλλο να πούμε; Ας ευχηθούμε να απαλλαγεί σύντομα ο κουβανικός λαός κι από τον αδελφό και διάδοχό του.

Όμως όχι. Πρέπει να πούμε μερικά ακόμα πράγματα. Ο Κάστρο είναι ειδική περίπτωση.

Καταρχήν γιατί δεν ήταν ένας απλός δικτάτορας. Είναι ο μακροβιότερος δικτάτορας μεταπολεμικά. Κυβέρνησε αυταρχικά την Κούβα σχεδόν 57 χρόνια. Ας του αναγνωρίσουμε λοιπόν ότι είναι πρωταθλητής της καταπίεσης. Το ρεκόρ του δύσκολα θα σπάσει πλέον. Στην πινακοθήκη των τεράτων του 20ου αιώνα του ανήκει επάξια μια πρωταγωνιστική θέση.

Ο Κάστρο ήταν ένας τυπικός δικτάτορας. Κυβέρνησε αυταρχικά, καταδίωξε τους αντιπάλους του με αγριότητα, έβαψε τα χέρια του με άφθονο αίμα, διατήρησε το λαό του σε κατάσταση εξαθλίωσης ενώ ο ίδιος ζούσε μια ζωή μέσα στη χλιδή και στις κάθε είδους απολαύσεις, στήριξε συγγενή αυταρχικά καθεστώτα, εξασφάλισε την κληρονομική διαδοχή του και βέβαια δεν μετάνιωσε για κανένα από τα αναρίθμητα εγκλήματα που διέπραξε.

Αλλά υπάρχει ένα πιο ενδιαφέρον σημείο της περίπτωσής του. Αυτός ο στυγνός δικτάτορας έχει πλήθος θαυμαστών. Ούτε σ’ αυτό βέβαια πρωτοτυπεί ο Κάστρο. Κι άλλοι δικτάτορες του είδους του έχουν. Ο Χίτλερ, ο Στάλιν, ο Μάο, υποθέτω ακόμα και ο Τσαουσέσκου, ο Πινοσέτ και ο Πολ Ποτ. Όπως έχει και ο Γεώργιος Παπαδόπουλος. Σύμφωνοι, όλοι αυτοί οι δικτάτορες δεν είναι ίδιοι. Έχουν πολλές διαφορές μεταξύ τους. Αλλά τους συνδέει ένα κοινό κόκκινο νήμα: το άφθονο αίμα των αντιπάλων τους που έχυσαν απλόχερα.

Ας περιοριστούμε σήμερα στον Κάστρο. Έχυσε τόσο αθώο αίμα που του αξίζει μια νεκρολογία. Άλλωστε ο Κάστρο είναι αρκετά δημοφιλής στην Ελλάδα, στη χώρα που στο κοινοβούλιό της έχει αριθμό ρεκόρ βουλευτών που θαυμάζουν αιμοσταγείς δικτάτορες. Ο Κάστρο διαθέτει κι αυτός το δικό του φαν κλαμπ.

Ακούω ήδη κάποιους να απαντάνε νοερά: μα δεν μπορείς να εξισώνεις έναν επαναστάτη που μπλα, μπλα, μπλα… Ο Κάστρο υπήρξε προσωπικότητα μπλα, μπλα, μπλα… Όταν είμασταν νέοι ήταν σύμβολο μπλα, μπλα, μπλα… Η σοσιαλιστική ουτοπία και ο αντιμπεριαλισμός μπλα, μπλα, μπλα…

Πραγματικά με πιάνει ναυτία. Κάθε επιχείρημα που έχει σκοπό να ξεπλύνει έναν δικτάτορα είναι εμετικό. Οι χιλιάδες εκτελέσεις, οι εξορίες, τα βασανιστήρια, οι ανασκολοπισμοί, οι δίκες-φάρσες, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα ψυχιατρεία για πολιτικούς αντιπάλους, η εκπόρνευση του πληθυσμού και βέβαια τα περίπου 1.500.000 Κουβανών που προσπάθησε να διαφύγουν από το νησί όλα αυτά τα χρόνια. Οι περισσότεροι τα κατάφεραν. Δεκάδες χιλιάδες όμως πέθαναν καθώς προσπαθούσαν απεγνωσμένα να γλυτώσουν από τη σοσιαλιστική του ουτοπία. Τα νούμερα αυτά είναι πρωτοφανή. Και ντροπιάζουν για άλλη μια φορά την ανθρωπότητα που τα ανέχτηκε για 6 δεκαετίες.

Ο Κάστρο ανέτρεψε μια άλλη φρικτή δικτατορία για να την αντικαταστήσει απλώς με τη δική του. Κατασκεύασε ένα μονοκομματικό κράτος και επέβαλε την προσωπολατρεία (όπως οι ως άνω συνάδελφοί του). Η ιερή ελευθερία του λόγου και της έκφρασης καταπατήθηκε βάναυσα σε ένα καθεστώς άγριας λογοκρισίας και καταπίεσης. Άτομα και συλλογικότητες που προσπάθησαν να ασκήσουν ακόμα και ειρηνική και μετριοπαθή αντιπολίτευση διώχθηκαν και εξοντώθηκαν. Και όχι μόνο αυτοί αλλά και οι ΛΟΑΤ, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, οι αντιρρησίες συνείδησης και γενικά οποιοσδήποτε δεν ταίριαζε στις προδιαγραφές του καθεστώτος. Διαβάστε τις δεκάδες εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας και του Human Rights Watch για να φρίξετε.

Θα μου πείτε δεν έκανε και κάτι καλό; Όπως ο Παπαδόπουλος «που έφτιαξε δρόμους και είχαμε την ησυχία μας»; Όπως ο Χίτλερ «που έφτιαξε την autobahn και έφαγε ο κόσμος ψωμάκι;» Ναι, ναι, τι στο διάολο. Μέσα σε σχεδόν 60 χρόνια κάτι θα έπρεπε να είχε κάνει. Αλλά ακόμα και το πιο γνωστό κατόρθωμά του, το μέτριας ποιότητας σύστημα υγείας (δείτε τις πρόσφατες διεθνείς κατατάξεις, βρίσκεται στην 28η θέση, μία θέση κάτω από την… Χιλή) κατάφερε να το μετατρέψει σε εφιάλτη για τα προσωπικά δεδομένα, την αυτονομία του ασθενούς και την ιατρική δεοντολογία. Με οικογενειακούς γιατρούς που θα πρέπει να ενημερώνουν τις αρχές για την «πολιτική υγιεινή» της οικογένειας.

Αυτός ήταν ο Κάστρο που μας εγκατέλειψε το Σάββατο. Μας προσφέρει όμως με το θάνατό του μια τουλάχιστον χρήσιμη υπηρεσία. Μας αποκαλύπτει αυτό το είδος των υποκριτών που διυλίζουν τα κουνούπια αλλά είναι έτοιμοι να καταπιούν καμήλες. Που οι αραχνιασμένες ιδεοληψίες τους πλατσουρίζουν μέσα στο αίμα, μέσα στις χαμένες ζωές εκατομμυρίων, μέσα στο ζόφο που βυθίστηκε ένα ολόκληρο νησί.

Δεν συνεχίζω. Τα κλαψουρίσματά τους και οι χυδαίες και ανήθικες ενστάσεις τους είναι επί πλέον, το τονίζω, εμετικές.

Θα καταλήξω όμως αισιόδοξα. Γιατί αυτό είναι το σημαντικό νέο σήμερα. Ο δικτάτορας πέθανε. Η σκιά του γρήγορα θα ξεφτίσει – ήδη ήταν εξαιρετικά αντιδημοφιλής ανάμεσα στους νέους Κουβανούς. Η πτώση του αυταρχικού καθεστώτος που κληροδότησε είναι θέμα χρόνου. Ειδικά μετά την αλλαγή πολιτικής των ΗΠΑ και του προέδρου Ομπάμα που έθεσε τέρμα σε έναν μυωπικό αποκλεισμό που ενίσχυε τον Κάστρο και τιμωρούσε τον λαό της Κούβας.

Πολύ πιο σύντομα απ’ ό,τι νομίζουμε σήμερα, αυτός ο περήφανος, όμορφος, βασανισμένος λαός θα είναι επιτέλους ελεύθερος. Για πρώτη φορά στην Ιστορία του.

---

* Ο Αριστείδης Χατζής είναι Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.